فلز یاب (Metal detector) یک گجت بسیار سرگرم کننده مداری ساده و حساس به فلز می باشد. فلز یاب از فاصله ۱۰ تا ۷۵ سانتیمتری حتی بیشتر بسته به نوع فلز می تواند قطعات فلزی، لوله آب، لوله گاز، سکه زیر خاک و یا بازرسی بدنی را به راحتی انجام دهد. این گجت نمونه ای از این مدارها است.
فلزیاب چگونه کار می کند؟
گجت فلز یاب یک میدان مغناطیسی در اطراف دیسک جستجوگر خود ایجاد می کند. در زمانی که جسم فلزی در محدوده میدان مغناطیسی قرار گیرد شدت میدان مغناطیسی تغییر یافته و دستگاه فلز یاب با این تغییرات متوجه وجود فلز می شود و آنرا آشکار می کند. هر چه شدت میدان مغناطیسی تولید شده توسط دستگاه بیشتر باشد عمق کشف فلز بیشتر خواهد شد.
کلمه فلزیاب، عکسالعملهای متفاوتی در ذهن مردم ایجاد می کند. عدهای به جستجوی طلا در یک معبد قدیم و عدهای به امنیت فرودگاهها در پیدا کردن اسلحه تروریستها فکر خواهند کرد. اگر شما در حال ساخت و تعمیر ساختمان قدیمی هستید، ممکن است به یافتن لولهها و کابل های قدیمی زیر خاک فکر کنید. حقیقت این است که همه این سناریوها معتبر هستند. فلز یابها اکنون وارد بخشی از زندگی ما شدهاند. آنها در فرودگاهها، ساختمانهای اداری و زندان ها بکار می روند تا کسی نتواند با اسلحه وارد این مکان ها شود.
گنجهای دفنشده:
فلز یاب ها، ابزار خوبی برای یافتن اشیاء زیر خاک هستند. فلز یاب های پیشرفته قادرند در عمق بین ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتری نوع فلز را شناسایی و همچنین اندازه فلز مدفونشده مثلا سکه کوچک یا بزرگ را از هم تشخیص دهند.
علاوه بر استفاده تفریحی، فلز یاب ها کاربردهای فراوانی دارند. از فلز یابها در غربالگری امنیتی در فرودگاه ها، زندان ها، موزهها، کشف میادین مین، باستان شناسی، به عنوان آشکار کننده در صنعت، پروژه های عمرانی و بسیاری مکانهای دیگر استفاده می شوند.
ازآنجایی که فلزیاب در کشور ما صنعتی تازه است و اخبار و اطلاعات فنی درباره آن کم می باشد به همین دلیل اکثر خریداران اطلاع کافی از سیستم های مختلف و کارایی آنها را ندارند و این مشکل زمینه سواستفاده و کلاه برداری بعضی شرکت ها شده، بطوریکه در چند سال اخیر دستگاه هایی مانند ولت متر - مولتی متر- فرکانس متر- تسترکابل و غیره را با تهیه کاتالوگ های دروغی و جعلی با عنوان فلزیاب و معدن یاب به افراد مختلف فروخته شده است. بسیار مراقب باشید.
شرح کار علمی مدار:
مدار فلز یاب شامل 2 اسیلاتور امواج سینوسی می باشد که این دو اسیلاتور در شرایطی (که توضیح داده خواهد شد) امواج هم پریود و هم دامنه تولید می کنند. اسیلاتور اول شامل T3، T4 و L1 (سنسور مدار) C2 و C1 می باشد. بایاسینگ T3 بیس مشترک بوده مقاومتهای R7 و R1 آن را بایاس نموده اند و خازن C3 خازن بای پاس است که ضریب بهره مدار را بالا می برد. مقاومت R2 ولتاژ بیس T4 و مقاومت R8 ولتاژ امیترهای T4 و T1 را تأمین می کند. این قسمت از مدار (T4) امواج تولید شده توسط مدار اسیلاتور اول را تقویت و پتانسیومتر دامنه آن را هماهنگ با دامنه امواج اسیلاتور دوم می کند. اسیلاتور دوم شامل ترانزیستور T2 و مدار تانک L و C می باشد این مدار نیز در حالت بیس مشترک بایاس شده است V ولتاژ بیس R6 ولتاژ امیتر آن را تأمین می کند. خازن C7 خازن کوپلاژ مدار می باشد و خازن C4 بیس را بای پاس نموده، ضریب تقویت مدار را زیاد می کند. امواج تولید شده توسط این مدار فرکانس نسبتاً ثابتی دارند که از طریق C6 و R5 به بیس T1 تزریق می شوند. فرکانس مدار اسیلاتور اول نزدیک به فرکانس این مدار می باشد و مدار طوری تنظیم می شود که هنگام نزدیک شدن L1 به آهن فرکانس آن دقیقاً برابر مدار دوم باشد. در این حالت امواج مدار اول و دوم در T1 یکدیگر را خنثی می کنند و در نتیجه سیگنال خروجی T1 صفر می شود و در حالت عادی امواج اسیلاتور دوم تقویت شده و صدای سوت از گوشی پخش می شود.
خازن C5 سیگنالهای مزاحم را حذف می کند. مدار انتهایی یک مدار کامپلی منتاری است که امواج خروجی T1 را تقویت می نماید و بایاسینگ به بیس T1 و مدار کامپلی منتاری با یاسینگ مستقیم است. R9، D1 و D2 ولتاژ بیس دو ترانزیستور را تأمین می کند. (D1 و D2 مدار را در کلاس AB قرار می دهند) و خازن C9 خازن کوپلاژ است.
با این گجت علاوه بر آموختن الکترونیک یک نمونه از گجت های فلز یاب را ساخته اید.
در این کیت 20 دیود نورانی به صورت یک دایره می چرخندکه می توان از آن به عنوان تزئین استفاده کرد.
ولتاژ کار مدار بین 6 تا 12 ولت مستقیم است.
کیت چرخ گردان دارای ده LEDمی باشد که روی دایره ای بر سطح فیبر قرار می گیرند.
چرخ گردان را می توانید پشت شیشه اتومبیل ،داخل ویترین مغازه و یا هر جای دیگر قرار دهید.تاریک بودن محیط اطراف باعث جلوه زیاد و چشمگیر تر شدن کیت می شود.
اگر درون اتومبیل از کیت استفاده می کنید ولتاژ آنرا از چراغ ترمز بگیرید تا با فشار پدال روشن شده و با رها کردن آن خاموش شود.
یک نکته:
می توانید تعداد دیودهای نورانی را دو برابر کنید،برای این منظور کافی است دو عددLED را سری کنید یعنی یک پایه منفی از یک LEDو یک پایه مثبت از LED دیگر را به هم وصل کرده پایه های باقیمانده از هر LED را که یکی پایه مثبت است و دیگری پایه منفی داخل فیبر قرار دهید.
شرح کار عملی مدار
آی سی 555(8 پایه)اسیلاتور مدار می باشد و آی سی 4017(16 پایه)شمارنده است.پتانسیومتر،فرکانس آی سی 555 را تغییر داده و نهایتاًٌ باعث کم و زیاد شدن سرعت شمارش آی سی 4017 شده.(سرعت چرخش LED تغییر می کند.)
آی سی 4017 بکار رفته در این مدار یک آی سی شمارنده(COUNTER)از نوع سی موس (CMOS)می باشد.این آی سی دارای 10 خروجی می باشد که به ازای هر پالس که به ورودی پایه 14(CK)هر یک از خروجی ها به نوبت روشن شده و خروجی قبلی خاموش می گردد.
بدین صورت که به ازای هر 10 پالس هر یک از خروجی ها فقط یک بار روشن می شوند.بنابراین ، این آی سی تقسیم کننده نیز می باشد یعنی فرکانس موج را 10 برابر کوچکتر می کند.
در این مدار به هر یک از خروجی های این آی سی یک LED متصل شده و برای محدود کردن جریان LED ها مقاومت R3 کاتد آنها را به منفی مدار متصل می کند.
پایه 16 به مثبت مدار و پایه 8 به منفی مدار متصل است و تغذیه مدار را تامین می کنند.پایه 14 یا CK به خروجی آی سی تایمر555 متصل است که در این مدار به همراهخ PT،R1،وc1 یک فرکانس ثابت و قابل تغییر تولید می کند.خازن c1 از مسیر pt،r1،وc1 یک فرکانس ثابت و قابل تغییر تولید می کند.خازن C1 از مسیرPT،R1،R2 شارژ شده و وقتی ولتاژ آن به 3/2 ولتاژ تغذیه رسید از طریق مدار مقایسه کننده آی سی خروجی تغییر حالـــت می دهدو PT زمان شارژ خازن و در نتیجه فرکانس مدار را تغییر می دهد.
این کیت در بسته بندی زیبا به همراه هدیه عرضه می شود.